Porównanie wentylatorów wysokiej klasy dla Socket A

Cooler Master Aero 7+

W tej chwili jest to topowa, pod względem wydajności, pozycja firmy Cooler Master, dostępna w Polsce. Całość zapakowana jest w przezroczyste, plastikowe opakowanie. W środku, oprócz radiatora z wentylatorem, mamy saszetkę z białą pastą termoprzewodzącą, pochłaniacz wilgoci, aluminiowy panel do instalacji potencjometru z przodu obudowy oraz śledź, jeśli potencjometr planujemy założyć z tyłu. Jest też mała, srebrna naklejka na obudowę z napisem „Cooler Master Gear”. Wyposażenie prawie identyczne, jak w opisywanym poprzednio modelu X-Dream SE.

Identyczny jest również radiator. Posiada on aluminiową ramkę utrzymującą wentylator i jest wykonany z jednego kawałka miedzi przy użyciu technologi „Skiving”. Ma sporo cienkich żeberek, gwarantujących dużą powierzchnię oddawania ciepła. Zmienił się jednak sposób wykończenia. Nie zastosowano tu szlifowania taśmowego, jak w większości coolerów, ale rotacyjne. Z daleka wygląda ładnie, nieźle się też błyszczy, ale po przejechaniu paznokciem słychać wyraźny odgłos pilnika. Nie jest to pożądany efekt.

Zapinka Aero 7+ jest dwuczęściowa, i korzysta ze wszystkich ząbków podstawki. Mając na uwadze masę coolera (aż 559 g), to rozwiązanie wydaje się być oczywiste. Montaż nie sprawia kłopotów, choć „półeczka” na kciuk jest nieco mniejsza, niż w starszych modelach. Całość trzyma się pewnie i solidnie na procesorze.

Jako pewną innowację, Cooler Master wprowadził wentylator promieniowy, czyli tzw. dmuchawę. Wielu z Czytelników zapewne oswoiło się już z jej wyglądem, bo Aero 7+ od pewnego czasu gości w Polsce, jest też często recenzowany, mimo to postaram się omówić kilka spraw związanych z takim typem wentylatora. Po pierwsze, nie mamy tu "martwej strefy" w porównaniu do tradycyjnego wentylatora osiowego. Strumień powietrza kierowany jest bezpośrednio na środek radiatora w miejscu kontaktu z CPU (szkoda tylko, że w dalszym ciągu biegnie tam kanał na zapinkę). Po drugie, dmuchawy generują strumień powietrza o znacznie większym ciśnieniu. Im większe ciśnienie powietrza, tym lepiej odbiera ono ciepło z żeber. Po trzecie, niestety, dają znacznie mniejszy przepływ powietrza. Wentylator ma niewielkie obroty, obejmują one zakres od 1900 do 3500 obr/min. Co ciekawe, jest też bardzo łakomy na prąd, przy maksymalnych obrotach jego moc to aż 10,8 W (!). Jeżeli chodzi o głośność, to niczym specjalnym się nie wyróżnia. Przy minimum jest cicho, na max robi się głośno, ale nie przesadnie, znam dużo głośniejszych wentylatorów. Więcej szczegółów na temat głośności znajdziecie na końcu testu. Podsumowując, jest to całkiem ciekawy cooler, z nieco odmiennym podejściem do chłodzenia, choć nie mogę oprzeć się wrażeniu, że bardziej zrobiony na pokaz, niż w trosce o niskie temperatury procesora. Wydajność Aero 7+ stoi na dobrym poziomie, nieco gorzej, niż opisywany poprzednio X-Dream SE, ale i tak jest to jeden z najwydajniejszych coolerów dostępnych w Polsce.

Krótka specyfikacja: Radiator: 100% miedź Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 72 × 68 × 121 mm Wentylator: dmuchawa 80 × 80 × 70 mm, 1900-3500 obr/min, 10,9-20,0 CFM

Aero 7 Lite

Młodszy brat miedzianego Aero 7+. W tej wersji producent zmienił plastikowe opakowanie na tekturowy karton oraz radiator na aluminiowo-miedziany. Reszta pozostała bez zmian, czyli dalej mamy śledzia lub panel 3,5" do montażu potencjomeru, saszetki z pastą i pochłaniaczem wilgoci, śrubki, plastikowe pokrętło oraz firmową naklejkę. Panel nie zmienił się ani trochę, odkąd Cooler Master zaczął go dodawać do coolerów. W dalszym ciągu ma krótkie, boczne skrzydełka, uniemożliwiające przykręcenie go do sporej części obudów.

Radiator to zwykła, aluminiowo-miedzina konstrukcja, bez żadnych udziwnień. Na spodzie znajdziemy warstwę termoprzewodzącą, ale nie jest to pasta - bardziej guma. Miedziany rdzeń jest niewielkich rozmiarów (20 mm). Liczba żeber także nie jest imponująca – 24 sztuki. Zapinka jest jednoczęściowa, wykorzystuje wszystkie ząbki podstawki, ale wymaga do zapięcia śrubokręta. Montaż jest łatwy, a sam klips niezbyt twardy. Podstawa trzyma typowy poziom, jest gładka i płaska, ale do pełni szczęścia trochę brakuje. Typowy “średniak”, niczym się nie wybija, niczym też nie razi. Identyczny radiator Cooler Master zastosował w modelu CP5-8JD1F, skierowanym na najniższy segment rynku.

Oczywiście w roli wentylatora nadal występuje dmuchawa “Aero” o takich samych parametrach, jak w miedzianej wersji. Subiektywnie, jest nieco cichsza, niż model zastosowany w Aero 7+, ale to kwestia przypadku i być może budowy radiatora, ponieważ oba wentylatory schodzą z jednej taśmy produkcyjnej i teoretycznie nie mają prawa się różnić. Dmuchawa jest osadzona na plastikowej ramce, zatrzaśniętej na radiatorze. Nie ma tu żadnych śrubek i obydwa elementy można zdemontować bez użycia narzędzi. Wydajność, siłą rzeczy, nieco gorsza od Aero 7+, ale i cena też jest mniejsza.

Krótka specyfikacja: Radiator: aluminiowy z miedzianym rdzeniem Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 80 × 60 × 115 mm Wentylator: dmuchawa 80 × 80 × 70 mm, 1900-3500 obr/min, 10,9-20,0 CFM

Jamicon Typhoon

Ten cooler to dziwna konstrukcja. Firma Jamicon specjalizuje się raczej w tańszych rozwiązaniach, ale patrząc na cenę tego modelu, widać że skierowany jest do wymagających użytkowników. Typhoon jest już dłuższy czas na rynku, ciekawe, jak wypadnie na tle młodszej konkurencji.

Pudełko nie mniej oryginalne od samego coolera. Wykonane z twardego plastiku, z górną częścią przezroczystą. Trudno byłoby uszkodzić cooler podczas transportu. W środku, wśród dodatków, mamy instrukcję montażu, strzykawkę z pastą termoprzewodzącą, kawałeczek papieru ściernego (do przetarcia podstawy) oraz blaszkę na procesor.

Radiator to konstrukcja "aluminiowo-aluminiowo-miedziana". Skąd to dziwne połączenie? Otóż w pierwszą, aluminiową “część” wtłoczony jest miedziany rdzeń, natomiast druga, aluminiowa część złotego koloru wciśnięta jest na żebra pierwszej. Skąd taki pomysł? Nie mam pojęcia. Na pewno ciekawie wygląda, ale zdecydowanie nie spełnia roli, jeśli chodzi o poprawę chłodzenia. Jedyne funkcje, jakich się dopatrzyłem, to oparcie dla wentylatora. Wspomniany rdzeń ma 18 mm średnicy, jest dość dobrze wykończony i pasuje idealnie na rdzeń procesora.

Montaż Typhoona to kolejna ciekawostka. Po założeniu radiatora na procesor, wystarczy przesunąć dźwignię, aby go unieruchomić. Przy zakładaniu konieczna jest miedziana blaszka – podstawa nie dotyka gumowych poduszek procesora i bardzo łatwo wtedy uszkodzić rdzeń. Typhoon ma na tyle duże rozmiary, że najlepiej całą operację przeprowadzić przy wyciągniętej płycie głównej.

Wentylator to jednostka o wymiarach 92 × 92 × 25 mm. Obraca łopatkami z prędkością ponad 3500 obr/min. To dużo, jak na tak spory wenylator. W związku z tym jest głośno. Nie jest to poziom “suszarek”, ale zdecydowanie nie nadaje się do spokojnej pracy. Wentylator zasilany jest bezpośrednio z molexa, do kontroli obrotów mamy osobny kabelek. Z uwagi na dużą komplikację budowy radiatora, całość bardziej “wygląda”, niż “działa”. W testach nie rzuca na kolana.

Krótka specyfikacja: Radiator: alumiowo-miedziany Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 92 × 92 × 75 mm Wentylator: 92 × 92 × 25 mm, 3500 obr/min, brak danych przepływu powietrza, na oko ~60 CFM

Scythe Kamakaze

Scythe to młoda, japońska firma. W swojej ofercie, oprócz coolerów, mają inne akcesoria komputerowe, takie jak klawiatury, obudowy itp. Sam model Kamakaze jest o tyle ciekawy, że wykorzystuje rozwiązania podobne, jak zastosowane w słynnych radiatorach “Alpha PAL”. Całość jest zapakowana w tekturowy karton, z mnóstwem kolorowych informacji, na przemian w języku japońskim i angielskim. Typowy, azjatycki styl.

W środku znajdziemy sporych rozmiarów cooler z potencjometrem na śledziu, ramkę pozwalającą na montaż na procesorach Pentium 4 (Socket 478), instrukcję obsługi oraz saszetkę z pastą termoprzewodzącą.

Sam cooler wygląda dość imponująco, jest też ciężki – 690 g, jak na aluminiowo-miedzianą konstrukcję, to dużo. Właściwie to dużo, jak na jakąkolwiek konstrukcję. Ale zacznijmy od początku. Wspomniałem, że radiator swoją budową nawiązuje do modeli Alpha. Mamy tu grubą (12 mm), miedziano-aluminiową podstawę, a z niej wyrasta las wysokich (40 mm), aluminiowych słupów, jest ich około 490 sztuk i mają owalny kształt. Całość jest anodyzowana na czarno, co w teorii poprawia oddawanie ciepła.

Montaż nieco odbiega od tradycyjnego sposobu, nie ma kanału na zapinkę, typowej zapinki również nie ma. Jest za to, widoczna na zdjęciach ramka, którą zaczepiamy za ząbki podstawki, następnie przykręcamy śruby po bokach, aby “przycisnąć” radiator do rdzenia. Jest to metoda bezpieczna, aczkolwiek trochę niewygodna. Podstawa jest duża i trzeba się nagimnastykować, aby zaczepić ramkę o podstawkę procesora.

Wentylator to jednostka o wymiarach 80 × 80 × 25 mm. Jest osadzony na chromowanej ramce w nieco nietypowy sposób, mianowicie dmucha do góry, zasysając powietrze przez radiator. Takie rozwiązanie w przypadku “słupowej” konstrukcji radiatora jest nieco lepsze, niż tradycyjne. Zasysane powietrze dostaje się do wewnątrz ze wszystkich czterech stron, “omywa” aluminiowe słupy i, ogrzane, wydostaje się górą radiatora. Sam wentylator wyposażony jest w potencjometr umieszczony na śledziu. Zakres obrotów to ok. 1300-3400 RPM. W praktyce obroty zaczynały się od ok. 1500 obr/min. Przy minimalnych obrotach wentylator jest praktycznie niesłyszalny, przy maksymalnych - nadal nie jest głośno. Słychać szum, ale nie jest on męczący. Do zasilania użyto wtyczki molex, właściwie nie było to konieczne, ponieważ wentylator nie wymaga zbyt dużej mocy – jedynie 2,6 W. Ale jakby nie patrzeć, zostaje nam jedno wolne gniazdo na płycie do wykorzystania. Wydajność stoi na bardzo przyzwoitym poziomie, jeżeli brać pod uwagę hałas, mimo to Kamakaze do “wyczynowych” radiatorów nie należy, bardziej do spokojnej pracy. Niemniej, po wymianie wentylatora na bardziej agresywyny, ten radiator może pokazać pazurki.

Krótka specyfikacja: Radiator: alumiowo-miedziany Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 70 × 70 × 95 mm (długość i szerokość przy podstawie) Wentylator: 80 × 80 × 25 mm, 1300-3400 obr/min, 14-34 CFM

Swiftech MCX462-V

Swiftech jest amerykańską firmą, specjalizującą się w “wyczynowym” chłodzeniu. W jej ofercie, oprócz radiatorów na wszelkiej maści CPU (są nawet specjalne konstrukcje dla Xeonów), znajdują się także bloki wodne, jak i radiatory na chipset. Chyba każdy zwolennik "darmowych" megahertzów słyszał o tej firmie i jej serii radiatorów “MCX”. Chcielibyśmy przedstawić najnowsze dziecko firmy – model MCX462-V.

Pudełko bardzo skromne, kartonowe, ze szkicem radiatora. W środku, oprócz radiatora, same niezbędne rzeczy. Mamy zestaw do montażu wentylatorów 80 × 80 mm (standardowo radiator przystosowany jest do jednostek 92 × 92 mm), plastikowe nity do zaczepienia wentylatora, pastę “Arctic Aluminia” oraz całkiem dobrze napisaną instrukcję. Oczywiście wentylator dobieramy sobie według własnych upodobań, ponieważ producent sprzedaje tylko sam radiator.

Radiator to potężna konstrukcja. Miedziana podstawa w miejscu styku z rdzeniem CPU ma 12,5 mm grubości (świetna konstrukcja do zastosowania “peltierów”). W tejże podstawie jest utwierdzone 390 aluminiowych igieł (o średnicy 2 mm każda), dodatkowo posiadających “pseudo-gwint”, zwiększający powierzchnię oddawania ciepła. Aluminiowe igły, w miarę oddalania się od środka radiatora, są zaginane pod coraz większym kątem. Podnosi to efektywność radiatora i pozwala lepiej wykorzystać strumień powietrza z wentylatora, a kołowe ułożenie igieł zmniejsza opory przepływającego powietrza. Jak widać, konstrukcja bardzo dobrze przemyślana.

Zawsze dumą producenta było wykończenie podstawy. Nie inaczej jest tym razem, mamy prawie lusterko, wypolerowane z dokładnością do 0,008 mm. Jest to zdecydowanie najlepsze wykończenie podstawy, jakie można spotkać w radiatorach. Swiftech określa przydatność modelu MCX462-V dla procesorów mających pobór mocy do 130 Watt. Patrząc na to cacko, trudno się z tym nie zgodzić.

Radiator, mimo że jest ogromny, nie powinien sprawiać problemow z kompatybilnością. Zgodnie z informacjami od Swiftecha, spełniono wszystkie wymogi “przestrzenne” wokół podstawki, stawiane przez AMD. Podstawa w samych rogach ma wycięcia, w razie gdyby jakiś kondensator znajdował się zbyt blisko podstawki.

Zapięcie rozwiązano w nietypowy sposób. Producent, chcąc uniknąć problemów z kompatybilnością, zastosował montaż wykorzystujący uchwyty podstawki (poprzednie modele były montowane bezpośrednio do otworów w płycie głównej). Mamy tu dwa niezależne zaczepy. Wystarczy zahaczyć je o podstawkę, odkręcić śruby, a sprężyny same ustalą nacisk na rdzeń procesora. Dobre i bezpieczne rozwiązanie, choć przy zakładaniu i zdejmowaniu trzeba się nieco pogimnastykować, bo podstawa jest duża i zasłania podstawkę. Wentylator montuje się równie “wymyślnie” – wystarczy wsadzić i zacisnąć dołączone nity, górna ich część rozszerzy się, unieruchamiając wentylator. Swiftech zaleca też zdejmowanie radiatora podczas transportu. Nic w tym dziwnego, 650 g (bez wentylatora), wiszące na podstawce może być niebezpieczne, gdy zaczniemy tym trząść.

Jako że wentylator leży w interesie użytkownika, postanowiłem do testów założyć wentylatory “Panaflo H1A” 92 × 92 × 25 mm, 2850 obr/min, 56 CFM (puszczony również na 7 V) i Thermaltake Smart Fan2 80 × 80 × 25 mm, 4800 obr/min, 75 CFM - nie jest on w 100% kompatybilny (posiada zabudowane rogi), ale był używany w poprzednim teście, więc dla dobrego porównania, niech i teraz zostanie.

Krótka specyfikacja: Radiator: miedziana podstawa z aluminiowymi słupami Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 76 × 76 × 40 mm (długość i szerokość przy podstawie) Wentylator: brak, obsługa wentylatorów 80 i 92 mm

Thermal Transtech NPH-2

Firma Thermal Transtech specjalizuje się w produkcji układów chłodzących wykorzystujących ciepłowody (heatpipes). NPH-2 jest reprezentantem w tej dziedzinie dla procesorów AMD.

Pudełko zwykłe, kartonowe, z lakoniczną informacją na temat zawartości. Wiemy że „cooler” i wiemy „skąd”. Po rozpakowaniu naszym oczom ukazuje się dziwnie wyglądający radiator... i saszetka z pastą termoprzewodzącą. Spartańskie wyposażenie, ale - jak się przekonacie - ta zabawka potrafi dużo.

Radiator zbudowany jest z grubej, miedzianej rury o średnicy 25 mm, do której przytwierdzono 32 aluminiowe żebra. Daje to sporą powierzchnię oddawania ciepła, ponad 2000 cm². Całość usztywnia i zabezpiecza aluminiowa osłona, do której przykręcony jest wentylator. Skupmy się jednak na radiatorze. Miedziana rura działa jako ciepłowód (heatpipe), ogrzewana u spodu przez rdzeń procesora, przenosi ciepło do wyższych partii, gdzie aluminiowe żebra i wentylator skutecznie je rozpraszają. Jak widać, ten ciepłowód to nie zabawka, jak w przypadku produktu Cooler Mastera, opisywanego poprzednim razem. W środku nie znajdziemy żadnego „magicznego” płynu, wrzącego w niskich temperaturach. Zamiast niego, jest czysta woda zmieszana z nieorganicznymi cząstkami, jako elementami magazynującymi i przenoszącymi ciepło, w objętości ok. 10 ml. Aby umożliwić działanie ciepłowodu wbrew grawitacji, wewnątrz znajduje się porowata struktura (spieczony metaliczny proszek). Taka struktura umożliwia podciąganie kapilarne schłodzonego płynu, a tym samym powrót do ciepłej podstawy. Jeżeli przyjmiemy, że kierunek pionowy to 0 stopni, radiator będzie działał efektywnie z zakresie 0-130 stopni. Według przedstawiciela firmy, ten cooler może obsłużyć procesory o mocy do ok. 170 W. To naprawdę sporo i, szczerze mowiąc, jeżeli kiedyś nadejdzie moment, gdy zwykły radiator przestanie być wystarczający do utrzymania rozsądnej temperatury CPU, myślę, że właśnie takie rozwiązania dojdą do głosu. Skąd ta pewność?... Zobaczycie przy wynikach testów :-)

Zapinka wykorzystuje wszystkie ząbki podstawki. Jest dwuczęściowa i nie wymaga narzędzi do założenia. Masa zestawu nie jest oszołamiająca, bo ok. 450 g, jednak z uwagi na dużą wysokość i położenie środka ciężkości dalej od podstawy, przy przenoszeniu wymagana jest ostrożność. Jeśli chodzi o samą podstawę, to jest świetnie wykończona, nie jest to lustro, ale jest bardzo gładka, a rysy są niewyczuwalne. Jak pewnie zauważyliście, miedziana część nie jest zbyt duża, aby wykorzystać amortyzację od poduszek na procesorze, wokół okrągłego rdzenia podstawy znajduje się stalowy kołnierz.

Zastosowany wentylator pochodzi od firmy Everflow, tej samej, która zaopatruje Thermaltake’a. Jest to niskoprofilowa jednostka o wymiarach 70 × 70 × 15 mm i 3600 obr/min. Nie jest głośny, ale do cichych zdecydowanie również nie należy. Ot, szybki cooler do szybkiego procesora, ale do suszarki jeszcze daleko. Z racji niewielkiej wysokości mamy aż 11 łopat. Całość dmucha całkiem przyzwoicie. Chętnie jednak ujrzałbym na tym radiatorze wentylator 80 mm, najlepiej sterowany potencjometrem.

Krótka specyfikacja: Radiator: miedziany heatpipe z aluminiowymi żebrami Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 67 × 50 × 103 mm (długość i szerokość przy podstawie) Wentylator: 70 × 70 × 15 mm, 3600 obr/min, 35 CFM

Thermalright SLK-900A

Radiatory Thermalright znane są na całym świecie z doskonałej wydajności. Tym razem mamy w testach przedstawiciela najwyższej serii – model SLK-900A. Podobnie jak pozostałe radiatory z tej firmy, zapakowany jest w tekturowe pudełko. Opakowanie oszczędne, aczkolwiek bardzo bezpieczne.

W środku, oprócz miedzianego radiatora, mamy zapinki dla wentylatorów 70, 80 i 92 mm, pastę termoprzewodzącą, samoprzylepne poduszki, pełniące rolę dodatkowej amortyzacji dla radiatora oraz podkładki antywibracyjne pod wentylator. Samego wentylatora brak, podobnie jak przy Swiftechu, musimy się zaopatrzyć w odpowiedni model według własnych upodobań.

SLK-900A bazuje na podobnej konstrukcji, co opisywany poprzednio SLK-800U. Podstawę stanowi miedziany kanał w kształcie litery „U”, do którego przylutowanych jest 37 cienkich (0,4 mm) żeberek. Radiator został zaprojektowany specjalnie tak, aby zapewniać maksymalną wydajność przy wolnoobrotowych wentylatorach. Jest to zatem dobra pozycja dla miłośników ciszy. Nie znaczy to oczywiście, że przy głośniej „suszarce” nie osiągniemy świetnych rezultatów. Niemniej przy jego tworzeniu, inżynierom przyświecała idea ciszy. SLK-900A może maksymalnie zmieścić wentylator o rozmiarze 92 mm. Jak się łatwo domyśleć, górna część jest dość szeroka. Ale za to jest bardzo krótka. Te wspomniane 37 żeberek mieści się na długości 51 mm. Zakładając wentylator 92 mm, otrzymamy spore przewieszenia po bokach. Część powietrza, tłoczona przez wentylator, będzie zatem chłodzić płytę główną. W okolicy podstawki jest sporo gorących elementów, więc może to nie taki zły pomysł... a nuż, chłodząc dodatkowo stabilizatory napięć czy mostek, zyskamy wyższe FSB :-)

Mimo możliwości montażu sporych wentylatorów, SLK-900A duży nie jest. Wygląda wręcz skromnie przy konstrukcjach Swiftecha czy Zalmana. Pasuje za to praktycznie do wszystkich płyt Socket A. Zapięcie wykorzystuje wszystkie ząbki podstawki, a montaż jest szybki, łatwy i bezproblemowy.

Podstawa jest nieco szersza, niż w starszych modelach SLK-800/900U. Jest płaska i dobrze wykończona. Te cztery małe kropki to miejsca na przyklejenie amortyzujących poduszek – radiator waży 550 g, mimo że to nie rekord, jest to i tak spora masa. Zalecane jest zdejmowanie radiatora na czas transportu komputera.

Małe dziurki w żebrach radiatora służą do zakotwiczenia drutów mocujących wentylator. Druty wyglądają dość filigranowo, ale są mocne i pewnie trzymają nawet ciężkie wentylatory. Do testów użyłem jednostki „Panaflo H1A” 2850 obr/min, 56 CFM (również na 7 V) i Thermaltake Smart Fan 2, 4800 obr/min, 75 CFM. Będzie to dobre porównanie do Swiftecha MCX462-V i wcześniej opisywanych SK-7 i SLK-800U.

Krótka specyfikacja: Radiator: miedziany Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 58 × 96 × 40 mm Wentylator: brak, obsługuje wentylatory od 70 × 15 mm do 92 × 38 mm

Thermaltake Extreme Volcano 12

Najmłodsze dziecko firmy Thermaltake skierowane do chłodzenia procesorów Socket A. Przedrostek “Extreme” może już co nieco zdradzać na temat zawartości plastikowego opakowania. Ale zajrzyjmy do środka.

Zawartość pudełka, oprócz masywnego radiatora z równie wielkim wentylatorem, obejmuje panel 3,5" oraz śledzia, które pozwalają na ręczną regulację obrotów (panel i śledź mają osobne potencjometry z pokrętłami), jest też czujnik temperatury umożliwiający automatyczną regulację obrotów, zworka, po zastosowaniu której wentylator pracuje z pełną mocą cały czas, saszetki z pochłaniaczem wilgoci i pastą termoprzewodzącą oraz kolorowa instrukcja instalacji. Sporo tego... Dodam, że panel 3,5" prezentuje się bardzo ładnie, cały wykonany jest z aluminium. Pokrętło jest również aluminiowe i bardzo gładko się obraca. Wrażenia rodem z dobrego sprzętu audio :-)

Radiator Volcano 12 wykonany jest z miedzi. Do podstawy o grubości 6 mm przylutowane jest aż 66 bardzo cienkich (0,2 mm) żeberek. Daje to gigantyczną powierzchnię oddawania ciepła – około 3500 cm². Nie ma co ukrywać, mimo cienkich żeberek, na ten radiator poszło sporo miedzi. Razem z wentylatorem, masa wynosi 708 g. Całość wisi sobie na na podstawce, na tradycyjnej, jednoczęściowej zapince. Montaż jest całkiem łatwy, metal nie jest ani za sztywny, ani za wiotki, potrzeba tylko śrubokręta.

Podstawa radiatora jest dobrze i estetycznie wykończona. Jest gładka, a rysy, choć widoczne, są niewyczuwalne. W podstawie jest też wytłoczony adres internetowy firmy Thermaltake, w razie gdyby ktoś go potrzebował :-). Miedź zabezpieczona jest przed utlenianiem cienką warstwą lakieru, zatem nawet po dłuższym czasie użytkowania, radiator nie straci na połysku.

Żeberka przylutowane są w równych odstępach, w górnej części dodatkowo są pozaginane. Miedziana blacha jest na tyle cienka, że dość łatwo ją zgiąć. Aby jak najlepiej ochronić delikatną konstrukcję żeber, producent zastosował metalową, chromowaną ramkę. Z tejże ramki również można się dowiedzieć, jak trafić na stronę producenta :-)

Do ramki przytwierdzony jest bardzo nietypowy wentylator. Ma tylko trzy łopaty i wysokość 32 mm. Dodatkowo u wylotu znajduje się pierścień centrujący strumień powietrza. A przyznam, że jest co „centrować”, przy maksymalnych obrotach (5500 obr/min) ta konstrukcja tłoczy 73 CFM! Przy minimalnych (2000 obr/min) jest skromniej, bo tylko 26,5 CFM. Oczywiście w dziedzinie hałasu nie ma żadnych nowości. Przy maksymalnych obrotach mamy huragan w obudowie, przy minimalnych jest dość cicho. Z uwagi na to, że podczas pracy powietrze „tną” tylko trzy łopaty, odgłos wentylatora jest mniej świszczący, bardziej basowy. Nie ma za to charakterystycznego „terkotu”, znanego ze Smart Fana 2.

Wentylator nie posiada grilla zabezpieczającego. Z jednej strony to dobrze, bo nie ma dodatkowego szumu i nic nie hamuje przepływu powietrza, z drugiej strony biada temu, kto niechący włoży tam palce. Łopaty są duże i ostre, bez problemu przecinają skórę (wiem, bo niechcący sprawdziłem). Jeżeli chodzi o wydajnośc, to ogromna powierzchnia oddawania ciepła i mocny wentylator robią swoje – w testach w ścisłej czołówce.

Krótka specyfikacja: Radiator: miedziany Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 82 × 66 × 81 mm Wentylator: 80 × 80 × 32 mm, 2000-5500 obr/min, 26,5-73 CFM

Silent Boost

Kolejna nowość ze stajni Thermaltake - tym modelem firma zerwała ciągłość serii Volcano. Silent Boost, podobnie jak i Volcano 12, rozprowadzany jest w plastikowym opakowaniu, o podobnej, czarno-czerwonej kolorystyce. Z przodu pudełka wymienione są najważniejsze cechy produktu, z tyłu krótka specyfikacja techniczna.

W pudełku nie znajdziemy tylu drobiazgów, co u konkurencji. Właściwie, to nie ma żadnych bonusów. Oprócz radiatora, jest kolorowa instrukcja i pasta termoprzewodząca. Mimo to ten cooler ma swój urok, ale o tym za chwilkę.

Silent Boost posiada miedziany radiator, bardzo podobny w budowie do opisywanego wcześniej Volcano 12. Do podstawy grubości 6 mm przylutowane jest 41 ultra-cienkich (0,2 mm) żeberek. Podstawa posiada nieco mniejszą powierzchnię, niż w Volcano 12, poprawia to przepływ powietrza, ale pogarsza rozprowadzanie ciepła. Jej wykończenie jest podobne, jak u poprzednika, powierzchnia jest gładka i płaska. Nie zabrakło rownież wytłoczonego adresu internetowego firmy. Miedziane żebra są dość wysokie i wiotkie, posiadają zagięcia w górnej części, utrzymujące stały odstęp. Na aluminiowej ramce spoczywa wentylator.

Wentylator to właściwie cała atrakcja Silent Boosta. Jest to produkt firmy Panaflo, oddziału Panasonica zajmującego się wentylatorami. Wentylatory Panaflo znane są z łożysk typu „hydro-wave”. Jest to specyficzny typ łożyska ślizgowego (ciernego). Zasada jego działania opiera się na wytworzeniu cienkiego filmu olejowego pomiędzy ruchomą częścią silnika (osią) a łożyskiem. Obracająca się oś wentylatora wytwarza podciśnienie, utrzymujące cienką warstwę oleju między jej powierzchnią a łożyskiem. W ten sposób praktycznie wyeliminowane jest tarcie mechaniczne, łożysko jest idealnie ciche, a jego żywotność odpowiada łożyskom kulkowym (50 tys. godz). Cały system jest szczelny i wyposażony w zbiorniczki regulujące poziom oleju. Wymienione funkcje wentylatory Panaflo posiadają od dawna, „nowością” jest natomiast ażurowa rama wentylatora. Boczne wycięcia pozwalają zasysać powietrze nie tylko z góry, tak jak w tradycyjnych wentylatorach, ale również z boku. W porównianiu do identycznego wentylatora, ale o „zabudowanej” ramie, nowy model charakteryzuje się nieco mniejszym maksymalnym przepływem powietrza (bez oporu), ale za to zwiększonym w typowych warunkach pracy, czyli uwzględniając opór stawiany przez żebra i podstawę. Ciśnienie powietrza również uległo poprawie. Oczywiście nie można oczekiwać cudów, wentylator obracając się z prędkością 2500 obr/min nie jest niesłyszalny. Ale jest dość cichy. Dźwięk jest czysty, z uwagi na niesłyszalne łożyska, słychać tylko cykanie silnika i szum powietrza. Zastosowany wentylator Panaflo posiada również zabezpieczenia przed blokowaniem silnika, ale jest to powszechna cecha wśród „markowych” wentylatorów.

Na dokończenie formalności jeszcze sprawa zapinki. Jest to typowy, jednoczęściowy model, zapinany śrubokrętem. Podczas zakładania nie zauważyłem żadnych problemów. Sztywność jest dobrze dobrana, a całość siedzi pewnie na procesorze. Wydajność Silent Boosta stoi na przyzwoitym poziomie, nie jest to cooler do ekstremalnych zabaw, ale powinien zapewnić komfortową pracę na szybkim, bądź średnio podkręconym procesorze.

Krótka specyfikacja: Radiator: miedziany Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 82 × 70 × 74 mm Wentylator: 80 × 80 × 25, 2450 obr/min, 27,5 CFM

Zalman CNPS6000-Cu

Firmy Zalman nie trzeba przedstawiać. Kojarzone są z nią zawsze dwa słowa: „jakość” i „cisza”. Modele z serii CNPS6000 nie są młode, ale jako że Zalmanów zabrakło w poprzedniej części, nadrabiamy straty tym razem. Wersja CNPS6000-Cu jest rozprowadzana w ogromnym, jak na cooler, plastikowym opakowaniu. Z tyłu znaleźć można specyfikacje i instrukcję montażu.

W środku mamy naprawdę sporo elementów. Oprócz głównego bohatera – miedzianego radiatora, mamy wentylator 92 mm osadzony na specjalnym, stalowym „ramieniu”, woreczek ze śrubkami, tubką pasty oraz dwoma zapinkami dla radiatora, jest też regulator obrotów i specjalne „narzędzie” do zapinania klipsa, nie zabrakło również pochłaniacza wilgoci.

Radiator, w kształcie wachlarza, zbudowany jest ze sporej liczby miedzianych listków. Wszystkie razem ściśnięte są ze sobą dwoma śrubami. Całość jest wypolerowana tak, że sprawia wrażenie litej powierzchni. Żeberka, oprócz wycięcia na kanał dla zapinki, mają jeszcze dodatkową „perforację”. Prawdopodobnie ma to uskutecznić przepływ powietrza między nimi. Dodatkowo, na każdym listku wytłoczona jest nazwa firmy „Zalman”. Ciekaw jestem, na ile udałoby się zredukować koszt tego zestawu, rezygnując ze zbędnych bajerów... Niemniej, od Zalmana CNPS6000-Cu czuć powiew luksusu.

Wentylator to niczym nie wyróżniająca się jednostka o wymiarach 92 × 92 × 25 mm. Zakres obrotów możliwy do uzyskania dzięki regulatorowi „Fan mate” oscyluje w okolicach 1400-2500 obr/min („Fan mate” nie daje pełnych 12 V, zatem podłączając wentylator bezpośrednio do płyty, uzyskamy ok. 2600 obr/min). Mimo zastosowania dwóch łożysk kulkowych, wentylator zachowuje się względnie cicho. Oczywiście przy maksymalnych obrotach nie będzie się specjalnie różnić od „tradycyjnej” konkurencji, za to przy minimalnych jest cisza! Z uwagi na budowę radiatora, niemożliwe jest osadzenie na nim wentylatora. Zalman rozwiązał problem umieszczając wentylator na ramieniu przykręcanym do otworów montażowych kart rozszerzeń. Cała konstrukcja jest na tyle elastyczna w konfiguracji, że bez względu na umiejscowienie podstawki, wentylator zawsze można „wycentrować”. Pewną wadą może być to, że ramię wentylatora musi być przykręcone śrubkami, jeśli zatem ktoś posiada system „zatrzaskowy” dla kart rozszerzeń, będzie musiał go zdemontować, chcąc zainstalować poprawnie całość.

Zapinka radiatora korzysta tylko z jednego ząbka podstawki. Przy masie radiatora wynoszącej 462 g, przydałoby się skorzystać też z reszty ząbków. W zapince znajduje się dziurka, do której wsadza się „narzędzie” dołączone do kompletu. Montaż jest łatwy i bezproblemowy, ale nie mam pojęcia, w czym zwykły śrubokręt mógłby być gorszy... Zapinka radiatora nie jest zbyt sztywna, przez co podstawa ma słabszy docisk do rdzenia. Tak czy inaczej, Zalman CNPS6000-Cu nie oferuje wydajności, która pozwalałaby na spokojne podkręcanie, ten cooler zdecydowanie nadaje się do „spokojniejszych” zestawów, nastawionych na niską emisję hałasu.

Krótka specyfikacja: Radiator: miedziany Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 115 × 83 × 65mm Wentylator: 92 × 92 × 25 mm, 1300-2600 obr/min (regulowane przez “Fan mate”), brak specyfikacji przepływu powietrza, na oko ~20-45 CFM

Zalman CNPS6000-AlCu

“Słabsza” wersja modelu CNPS6000-Cu. Opakowanie i dodatki identyczne jak wyżej, czyli: radiator, wentylator na stalowym ramieniu, regulator obrotów “Fan mate”, pasta, śrubki, zapinka i “narzędzie” do montażu. Wszystkie te elementy są na zdjęciach powyżej, spójrzmy więc od razu na radiator.

Sam radiator korzysta z tego samego pomysłu, ściskania cienkich blaszek w podstawie, a w górnej części robienia z nich “wachlarza”. Jednak w wersji AlCu, tylko jedna trzecia żeber wykonana jest z miedzi (oczywiście te stykające się z rdzeniem CPU), pozostałe są z aluminium.

Wykończenie podstawy jest bez zarzutu. Typowy poziom Zalmana. Całość sprawia wrażenie litej powierzchni i ciężko odróżnić, gdzie kończy się aluminiowy zacisk, a zaczynają żebra.

Z montażem jest podobnie, jak w wersji CNPS6000-Cu. Jednoczęściowa zapinka, wykorzystująca jeden ząbek podstawki, miękka i łatwa do zapięcia. Wydajność oczywiście nieco gorsza, niż w miedzianej wersji. Cooler zdecydowanie przeznaczony do wolniejszych procesorów.

Krótka specyfikacja: Radiator: aluminiowo-miedziany Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 115 × 83 × 65 mm Wentylator: 92 × 92 × 25 mm, 1300-2600 obr/min (regulowane przez “Fan mate”), brak specyfikacji przepływu powietrza, na oko ~20-45 CFM

Zalman CNPS7000A-Cu

Seria CNPS7000 to najnowszy pomysł Zalmana na chłodzenie CPU powietrzem. Te radiatory już zdobyły sławę dzięki swojej wydajności i ciszy. Do testów trafiły wersje OEM, czyli pozbawione ładnego pudełka i zestawu do montażu na procesorach Pentium 4 i Athlon 64. W kwestii radiatora i wykonania nic się nie zmieniło. Oczywiście w sklepach internetowych znajdują się wyłącznie pełne wersje "box".

W komplecie, oprócz radiatora, mamy system do montażu na platformie Socket A, regulator obrotów “Fan mate”, oraz naklejkę na obudowę. Pasty termoprzewodzącej nie przewidziano. Osobiście uważam, że już czas najwyższy na zastąpienie czarnego, plastikowego regulatorka, jakimś ładnym, aluminiowym panelem, lub chociaż śledziem montowanym z tyłu. Otwieranie obudowy, w celu ustawienia obrotów, nie jest wygodne.

Radiator wykonany jest w całości z miedzi, typowym dla Zalmana sposobem. Żeberka ściśnięte są w podstawie, a w górnej części rozłożone na kształt kwiatka, stąd skrót “FHS – Flower Heat Sink”. Na każdym z nich wytłoczona jest nazwa firmy. Tak ogromna liczba żeber gwarantuje niebagatelną powierzchnię oddawania ciepła - ponad 3000 cm². Trzeba też uważać na spocone palce, miedź nie posiada żadnych zabezpieczeń i łatwo się utlenia. Na radiator zużyto sporo materiału, całość waży 773 g, co ponad 2,5-krotnie przekracza wartość dozwoloną przez AMD (300 g). Jest to w tej chwili również najcięższy, produkowany seryjnie cooler. Taka masa byłaby bardzo niebezpieczna, gdyby była zawieszona na podstawce. Nic więc dziwnego, że producent rozwiązał ten problem wykorzystując do montażu radiatora cztery otwory wokół gniazda procesora na płycie głównej. Tu pojawia się pierwszy problem z kompatybilnością. Pomijając gigantyczne rozmiary zestawu, jeżeli ktoś nie ma otworów w płycie, niestety nie zamontuje Zalmana CNPS7000. W następnej kolejności są płyty, których podstawka jest umieszczona zbyt blisko górnej ich krawędzi – wtedy radiator będzie kolidował z zasilaczem. W razie bliskiego sąsiedztwa kondensatorów, firma sugeruje, żeby odciąć kawałek zapinki. Na stronie Zalmana znajduje się spis płyt kompatybilnych z tym radiatorem. Wróćmy jednak do bohatera tego akapitu. Montaż jest prosty, aczkolwiek trzeba wyjąć płytę główną, aby od spodu przykręcić aluminiowe podpórki. Kiedy znajdą się na miejscu, można przykręcić radiator. Ale okazuje się, że... nie mamy już czym! W zestawie są cztery śrubki, zatem brakuje jeszcze dwóch. Możemy użyć standardowych śrubek od obudowy – na szczęście są kompatybilne :-)

Jak na mój gust, to zapinka jest dość miękka. Nie ma problemu z przesuwaniem radiatora po rdzeniu procesora. Zjawisko to może wpłynąć nieco na wyniki wydajności. Im mniejszy nacisk, tym wiecej pasty zostaje na rdzeniu. Z drugiej strony, podstawa jest na tyle gładka, że ta pasta po prostu zostanie wyciśnięta bokiem.

Wentylator jest wbudowany w radiator. Odpowiada on jednostkom 92 mm. Można go oczywiście zdemontować, ale nie wymienimy go sobie na nic szybszego. Po co?... Wentylator nawet na najwyższych obrotach jest cichy, słychać tylko szum. Jest idealnie wyważony, a że nie posiada tradycyjnej “ramy”, odpadają wszystkie związane z tym szumy. Słychać tylko powierze omywające żeberka. I to wszystko przy maksymalnej prędkości (2500 obr/min) - jeżeli skręcimy obroty do minimum, to już kompletnie nic nie słychać! Jeżeli macie cichy zasilacz, to usłyszycie, jak pracują układy elektroniczne na płycie głównej ;-)

Zalman CNPS7000A-Cu to bardzo ciekawa konstrukcja. W tej chwili oferuje najwyższy stosunek wydajności do hałasu (pomijając niedostępne u nas radiatory Thermalright). Jeżeli ktoś posiada odpowiednią płytę główną i przełknie wysoką cenę, z pewnością będzie zadowolony z tego cacka. Radiator będzie na pewno służył długo i będziemy mogli go ponownie użyć przy zmianie platformy.

Krótka specyfikacja: Radiator: miedziany Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 109 × 109 × 62 mm Wentylator: odpowiednik 92 × 92 × 25 mm, 1300-2600 obr/min (regulowane przez “Fan mate”), brak specyfikacji przepływu powietrza, na oko ~20-45 CFM

Zalman CNPS7000A-AlCu

Słabsza wersja serii CNPS7000. Wyposażenie identyczne, jak u miedzianego brata, czyli radiator, regulator obrotów, naklejka na obudowę i zestaw do montażu na procesorach Socket A. Przypomnę, że wersja “box” wzbogacona jest o komplet do montażu na procesorach Pentium 4 i Athlon 64.

Radiator wykonany jest z miedzi i aluminium. Część żeber stykająca się z rdzeniem procesora (1/3 ogólnej liczby) wykonana jest z miedzi, pozostałe są już aluminiowe. Znacznie to zredukowało masę coolera – teraz mamy już “tylko” 445 g (vs 773 g w miedzianej wersji). Wszystkie żebra są w równej odległości od siebie, a całość wygląda bardzo imponująco. Nie zabrakło “smaczków” w postaci firmowych wytłoczeń na każdym z listków.

Do regulacji obrotów służy nam dobrze znany “Fan mate”. Niestety bez możliwości umieszczenia w miejscu dostępnym z zewnątrz. Nawet gdyby ktoś się uparł i znalazł jakąś dziurę, to i tak kabelek do płyty ma tylko 15 cm...

Podstawa, jak to w radiatorach Zalman, świetnie wykończona, wszystko lśni na wysoki połysk. Zapinka identyczna, jak w modelu “Cu” – dość miękka. Oczywiście domowym sposobem łatwo sobie to “poprawić” – wystarczy na środku kanału na zapinkę umieścić coś, co lekko podniosłoby klips, a zarazem zwiększyło nacisk na rdzeń. Oczywiście wszystkie takie zabiegi są ryzykowne i robicie je na własną odpowiedzialność.

Zalman CNPS7000A-AlCu, siłą rzeczy, musi wypaść nieco gorzej od miedzianej wersji, jest za to tańszy. Nadal pozostaje nam błoga cisza. Jeśli ktoś nie wyciska z procesora ostatnich soków, to cooler jak znalazł.

Krótka specyfikacja: Radiator: aluminiowo-miedziany Wymiary (dł. × szer. × wys.) mm: 109 × 109 × 62 mm Wentylator: odpowiednik 92 × 92 × 25 mm, 1300-2600 obr/min (regulowane przez “Fan mate”), brak specyfikacji przepływu powietrza, na oko ~20-45 CFM

Zalman CNPS7000A-AlCu był ostatnim z opisywanych produktów. Czas zabrać się za testy.

Środowisko testowe:

Sprzęt:

• Płyta główna ASUS A7V333-X
• Procesor AMD Athlon Throughbred @ 2000 MHz (12 × 166); 1,7 V (~75 W)

Warunki testowe były identyczne, jak poprzednim razem, pozwolę sobie zatem przytoczyć je z poprzedniego artykułu. Wszystkie testy były przeprowadzane przy otwartej obudowie. Nie są to warunki, w jakich pracuje większość komputerów, ale dla uszeregowania coolerów pod względem wydajności, nie ma to znaczenia. Temperatura wewnątrz pomieszczenia była utrzymywana na stałym poziomie 19^oC. Każdy cooler testowany był minimum dwa razy, dla potwierdzenia wyników. Jako warstwy kontaktowej między rdzeniem procesora a podstawą radiatora, użyłem srebrnej pasty Titan „TTG-S104”. Jest bardzo popularna i praktycznie w każdym sklepie można ją dostać. Obciążenie wywoływane było programem Prime95, angażuje on procesor w znacznie większym stopniu, niż jakakolwiek gra czy 3DMarki. W praktyce przeciętny użytkownik komputera nie jest w stanie tak obciążyć procesora. Ale na potrzeby testów - jak znalazł. Obciążenie trwało 30 minut. W praktyce temperatura osiągała maksymalną wartość po ok. 20 minutach. Temperatury w spoczynku odczytywane były po 30 minutach od zatrzymania programu „Prime95”, w praktyce stabilizowały się już po 10-15 minutach. Jako program monitorujący posłużył ASUS PC Probe. Odczyt następował bezpośrednio z diody termicznej CPU.

Oprócz pomiarów temperatury, wykonane zostały pomiary głośności. Producenci zazwyczaj podają nam wartości w decybelach (dB). Są to jednak pomiary laboratoryjne, w bliżej nie sprecyzowanym środowisku (zwykle metr przed wlotem powietrza). Ale patrząc na dane w specyfikacjach technicznych, jasno widać, że nie są one porównywalne ze sobą.

Wykonaliśmy zatem pomiary natężenia dźwięku sami. Posłużyliśmy się analogowym miernikiem Sonopan.

Pomiar następował z odległości 15 cm od wlotu powietrza wentylatora, w warunkach czysto „syntetycznych”, czyli bez żadnego innego źródła dźwięku. Coolery podłączane były do zasilacza nie posiadającego wentylatora. Odległość 15 cm może się wydawać niewielka, ale inaczej nie było możliwości zarejestrowania najcichszych spośród testowanych modeli. Szum otoczenia oscylował w okolicach 29 dB. Poniżej znajduje się schemat całej „instalacji”.

Spójrzmy zatem, jak nasza gromadka wypadła podczas testów. Na początek hałas.

Chyba nie jest dużym zaskoczeniem pierwsza pozycja Zalmanów CNPS7000. Te coolery są stworzone do cichej pracy. Nieco głośniejsze, choć nadal w typowych dla tego typu coolerów warunkach niesłyszalne, są Zalmany 6000. Pisząc “typowe” warunki, mam na myśli bardzo cichy zasilacz i brak zewnętrznych źródeł hałasu w pomieszczeniu. To są coolery dla prawdziwych maniaków ciszy. W dalszej kolejności, z produktów dostępnych w Polsce, długo nic, aż dochodzimy do Aero 7, Volcano 12 i Silent Boosta. W tej kategorii wentylatory są dość ciche, słychać szum, ale przy zwykłym zasilaczu i wentylatorze w obudowie, ciężko będzie go “wychwycić”. Jeśli dodatkowo gra jakaś cicha muzyka lub “otoczenie” daje o sobie znać, to już raczej nic nie usłyszymy z wnętrza komputera.

Poruszając się w dół wykresu dochodzimy do kolejnej kategorii. Tu już słychać szum i świst. Niemniej jest to nadal poziom hałasu spotykany w typowym, nowym komputerze ze sklepu. Można przy tym pracować, grać, surfować po internecie, ale spanie przy takim komputerze raczej odpada.

“Pomarańczowa” kategoria, czyli powyżej 57 dB, jest już głośna. Jeżeli mamy coś, co zagłusza wentylator, np. gra na słuchawkach lub średnio głośna muzyka, to w porządku. Ale gdy chcemy napisać coś w Wordzie (np. akapit o głośności coolerów do tego artukułu ;-))... to już zdecydowanie taki model odpada. Oczywiście są ludzie, którym taki hałas nie będzie przeszkadzał, ale z pewnością większość użytkowników wolałaby coś cichszego.

Powyżej 62-63 dB zaczyna się już ostra jazda :-). Hałas jest męczący i nijak nie pasuje do sprzętu elektronicznego. Cóż rzec... podczas testów starałem się opuszczać pomieszczenie, gdy taki wentylatorek sobie dmuchał. Stosowanie takich wentylatorów ma tylko charakter “prestiżowy”. Nie ważne, że uszy urywa, ważne, że w recenzji słupek z temperaturą jest niski ;-) Choć są i tacy, którym taki huk nie przeszkadza.

Jeżeli przyjrzeć się ogółowi, to żal serce ściska, że nie mamy u nas w kraju coolerów firm takich, jak Swiftech czy Thermalright. Przy odpowiednim wentylatorze można cieszyć się błogą ciszą i niskimi temperaturami podczas ostrych zabaw z podkręcaniem. Fakt, coolery takie są drogie, ale Zalmany CNPS7000 czy zachwalane przez swoich zwolenników chłodzenie wodne, też nie należą do tanich rozwiązań.

Jeszcze mała uwaga co do głośności, z punktu widzenia fizyki. Skala decybeli nie jest liniowa, zatem poziom 30 dB nie jest dwa razy cichszy od poziomu 60 dB. W praktyce, człowiek odczuwa zmianę 5 dB jako coś dwa razy głośniejszego (lub cichszego, w zależności od tego, w którą stronę pójdziemy).

Coś niecoś na temat hałasu już wiemy. Pora sprawdzić, co przy danym poziomie hałasu oferują poszczególne modele, jeśli chodzi o wydajność. Moje żale na temat Swiftecha i Thermalrighta już mogły cokolwiek zdradzic, ale spójrzmy na wykresy.

Cudów nie ma co oczekiwać. Żeby osiągnąć niską temperaturę, trzeba mocno dmuchać... Albo wymyślić coś oryginalnego. Od razu rzuca się w oczy NPH-2 – wielki heatpipe. Przy “rozsądnym” poziomie hałasu wyprawia to, co ekstremalna konkurencja z ekstremalnymi wentylatorami. Naprawdę imponujące. Ledwie o stopień gorzej, ale już 3 dB ciszej, znalazły się Swiftech i Thermalright. Tym radiatorom nie potrzeba silnego huraganu, aby pokazały, na co je stać.

Zalman CNPS7000, choć już nie w czołówce, to za to bardzo cicho. Ten radiator dużo może, ale wentylator mu na to nie pozwala.

Zaraz za Zalmanem uplasował się bardziej tradycyjny Aero 7+, ale potrzebował do tego pełnych obrotów, co wiąże się ze sporym hałasem. Scythe Kamakaze – czyli Alpho-podobna konstrukcja też nieźle, hałas niewielki, a wyniki, jeżeli porównać z poprzednim testem, takie, jak słynny Vocano 7+ na pełnych obrotach. I znów, wydajność Kamakaze’a hamowana jest przez niezbyt agresywny wentylator.

Bardzo cicho i względnie dobrze wypada Silent Boost od Thermaltake’a – to dobra pozycja dla tych, którzy nie chcą kupy kabli i potencjometrów, a jedynie cichego i wydajnego coolera. Jamicon Typhoon wydajnością już nie zachwyca, tym bardziej, jeśli weźmiemy pod uwagę generowany hałas. Konkurencja okazała się zbyt silna, a wydajność zbyt słaba. Trudno polecić komukolwiek ten model.

Niezbyt rewelacyjnie wypadły Zalmany CNPS6000. Maksymalne obroty nie są przeznaczeniem dla tych radiatorów, a cisza jest dopiero przy minimum. Przyglądając się obecnej ofercie polskiego rynku, zdecydowanie można znaleźć coś ciekawszego.

W chwili pisania tego tekstu, Extreme Volcano 12 nie był jeszcze dostępny w Polsce, u oficjalnego dystrybutora Thermaltake'a, firmy 4MAX. Dziś wentylator ten można zamówić - termin realizacji zamówienia może jednak wynieść nawet do dwóch tygodni. Jest to zatem najwydajniejszy cooler, jaki można obecnie oficjalnie kupić w Polsce.

Patrząc na wyniki testów, szczególnie w czołówce, nasuwa się spostrzeżenie, że aluminiowo-miedziane konstrukcje również mogą być bardzo wydajne, np. Thermal Transtech NPH-2 czy Swiftech MCX462-V. Kolejną istotną rzeczą jest fakt, że tradycyjna konstrukcja radiatora (prostokątna, płaska, użebrowana podstawa) nie jest wcale najlepsza. Tu na czele stoi Thermalright ze swoim modelem SLK i podstawą w kształcie litery “U”. Nie można zapomnieć także o aluminiowych słupach Swiftecha czy Scythe Kamakaze oraz o miedzianych listkach Zalmana CNPS7000. Szczerze mówiąc, po tym teście jestem bardzo optymistycznie nastawiony do chłodzenia powietrznego. Jak widać, możliwe jest bezgłośne i wydajne chłodzenie najszybszych procesorów i dopóki nowe rdzenie nie osiągną poziomu około 130 W, chłodzenie powietrzne nadal pozostanie standardem.

Na podstawie zebranych doświadczeń, następującym coolerom postanowiliśmy przyznać nasz redakcyjny znaczek - Rekomendacja PCLab.pl:

Uzasadnienie: Doskonała wydajność nawet przy zastosowaniu bardzo cichych wentylatorów. Niewielkie rozmiary gwarantują łatwy montaż i kompatybilność ze wszystkimi płytami Socket A.

Uzasadnienie: Wydajność na poziomie ekstremalnych rozwiązań, przy umiarkowanym poziomie hałasu. Bardzo duży „zapas” mocy. Prosta i innowacyjna konstrukcja.

Uzasadnienie: Ciekawa konstrukcja idąca w parze z wydajnością. Bezpieczny system montażu i niespotykana precyzja wykonania.

Uzasadnienie: Najcichszy cooler na rynku. Bardzo dobra wydajność. Możliwość instalacji na wszystkich platformach sprzętowych.

Na zakończenie, przybliżone ceny uczestników testu:

Ceny modeli niedostępnych w polsce za http://www.sidewindercomputers.com/

Sprzęt do testów dostarczyły firmy:

Modele niedostępne w Polsce dostarczyli producenci: Swiftech Scythe Thermalright Thermaltake Thermal Transtech